MUZYKA ELEKTRONICZNA

VANKRIS

Wiele osób słuchających muzyki klubowej czy elektronicznej nie zdaję sobie sprawy z tego, jakiego dokładnie gatunku tej muzyki słucha. Ten artykuł ma przybliżyć wszystkim podstawowe i najpopularniejsze odmiany tej muzyki. Oprócz zdefiniowania danego gatunku, w artykule podane są też przykłady wykonawców.

Ambient Istnieją definicje ambientu, zaczynające się od słów "rytmiczna, transowa muzyka z kosmicznymi melodiami". Inne zaś opisują ambient jako muzykę "pozbawioną rytmu i wyraźnej melodii". Jedni mówią o "muzyce, w której nic się nie dzieje", podczas gdy inni opisują ambient jako "poszukiwanie najpiękniejszego dźwięku zaraz po ciszy". Skąd biorą się te sprzeczności? Jak opisać styl, którego instrumentarium stanowią dowolne obiekty emitujące dźwięki, a "typowe" tempo oscyluje w granicach 0 - 170 bmp? Definicji tego gatunku jest tyle, ile jego - bardzo różniących się między sobą - odmian. Ogólnie, ambient to styl, który małą uwagę przywiązuje do melodii, harmonii, nut, akordów i rytmu, koncentrując się na brzmieniach i tworzeniu nastroju, dźwiękowych obrazów, muzycznych przestrzeni. Ważną cechą ambientu jest też fakt, że artysta często manipuluje "zastanymi dźwiękami", zamiast kreować coś samodzielnie. Mogą być to dźwięki pochodzące z otoczenia, albo też istniejąca już muzyka. W związku z powyższymi cechami, jest oczywiste, że ambient rozwinął się w dużej mierze dzięki powstaniu samplerów. Pochodne ambientu to między innymi: Ambient Dub, Ambient House (Electronic Listening Music [ELM]), Ambient industrial, Ambient Techno. Chillout (z angielskiego: relaksować się) uważany jest za ojca ambientu, a reprezentowany był przez Brian'a Eno (pełne imię i nazwisko: Brian Peter George St. John Le Baptiste De La Salle Eno). Na przełomie lat 70. i 80. zdefiniował ten styl, dał mu nazwę i podstawy teoretyczne. Wypuścił szereg doskonałych, klasycznych albumów. Współpracował z dziesiątkami artystów i założył kilka wytwórni płytowych. Ambient nazwał "muzyką, która opisuje doświadczenia przestrzeni otaczającej słuchacza". Napisał kilka książek zawierających notatki, szkice i wykłady poświęcone muzyce. Złośliwi twierdzą nawet, że Brian Eno jest bardziej znany z muzyki o której pisał, niż tej, którą faktycznie tworzył. Przykładami mogą być np.: Aphex Twin, Orbital, The Orb, Tangerine Dream. Intelligent Techno - jest to alternatywne określenie dla ambient techno, mające swoje źródło w serii kompilacji wydanych przez Warp Records "Artificial Intelligence". Jumbient - tym mianem zdefiniowano (po pierwszy w Japonii) skrzyżowanie ambientu i jungle. Prawa półkula mózgu zdominowana jest przez podświadomość, natomiast lewa odpowiada za świadomy odbiór docierających bodźców. W ciągu poprzednich stuleci muzyka była tworem symbolicznym i lewa półkula odbierała więc muzykę i "przetwarzała" symbole (nuty) na postać zrozumiałą przez prawą półkulę. Ambient zrywając z rządzącymi muzycznymi regułami, strukturami i uproszczeniami, posługuje się dźwiękami, a nie "nutami" powiązanymi w struktury, ma trafiać bezpośrednio do podświadomości słuchacza. W ten przeważnie cichy sposób, spokojny i bynajmniej nie wywrotowy styl stał się częścią jednej z największych rewolucji w muzyce. Ambient jest to muzyka przede wszystkim elektroniczna, spokojna i relaksująca. Nazwa się wzięła od Ambient House'u. Główni artyści tego nurtu to: B12, Aphex Twin, The Black Dog, Higher Intelligence Agency, Biosphere i Pete Namlook. To znakomici producenci, którzy kombinują melodyczność i rytmikę muzyki techno używając automatów perkusyjnych 808 i 909. Muzyka ta jest dobrze poskładana, przerzedzone elektroniczne dźwięki, mało kluczowych melodii (dużo płaszczyzn), "obce" niczym z kosmosu dźwieki, do tego jeszcze unosząca podwodna atmosfera. Bit bardzo cichy, a nawet czasami jest go brak. Wspaniała muzyka, aby się odprężyć, pozbyć się całodziennych stresów. W klubach grany jest najczęściej chillout, gdzie klubowicze mają szansę odetchnąć od "łomotu" na głównej sali. Nie bez powowdu ten gatunek jest nazywany przez wielu "wolnym transem", gdyż styl ten doskonale współgra z tą odmianą techno. Wytwórnie znane z ambientu to: Apollo, GPR, Warp, Beyond i wiele innych. Big Beat Nazywany żartobliwie "hip-hop'em" dla studentów. Inna nazwa to "funky breakbeat". Narodził się w małym londyńskim klubie "The Albany" w sierpniu 1994 roku. Wtedy to zaczęto organizować tam imprezy pod nazwą "Sunday Social". Puszczano rozmaitą muzykę, czyli wszystko to co kręciło zgromadzonych. Mixowanie zeszło na drugi plan. Tańczących zabawiali Tom i Ed (z Chemical Brothers - uważani za twórców big-beat'owego brzmienia, wtedy było to jeszcze Dust Brothers), Norman Cook (Freak-Power, Pizzaman, The Mighty Dub Katz, Fatboy Slim - to wszystko są jego pseudonimy), Jon Carter. Z czasem impreza "Sunday Social" stała się coraz bardziej rozpowszechniona, zyskała rozgłos i uznanie. Wszyscy, którzy sięgneli po Big Beat twierdzili, że znudziła im się już muzyka puszczana non-stop w klubach. Mieli dość house'u ("house po prostu nudził mnie do łez" - stwierdził Cook). Nowa muzyka, którą zaczęto tworzyć przyciągała nie tylko zwolenników muzyki tanecznej, ale także muzyki rock'owej. Big Beat opierał się na szybkim rytmie, mocnej ścieżce basu z odrobiną kwaśnego brzmienia Rolanda TB-303, urozmaiconymi czysto rockowymi instrumentami. Breakbeat Styl muzyczny zapoczątkownay w Anglii, który wykorzystuje oryginalny break-beat (lub przyspieszony drum'n'bass). Czesto w kawałkach breakbeatowych znajdziemy akcenty jazz'owe lub funk'owe, pianina, organy, scratch'e, wycinki z muzyki filmowej, fragmenty starych nagrań i inne ciekawostki. Wszystko to oprawionę połamanym rytmem, tworzy całkiem przyzwoitą całość. Przykładami mogą być tacy twórcy, jak Laidback, LHB, Rasmus, Westway i wiele innych. Dark Jungle W 1992-1993 nastąpił zwrot z Hardcore Techno, gdzie w atmosferze underground'u wyelouowały nowe style Darkcore i Darkside. Gatunki te używają bardzo ostrych, wściekłych i twardych dźwięków, podczas gdy styl Inteligent zawiera bardzo lekkie i przyjemne brzmienia. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych, Ed Rush i Optical stworzyli Dark Jungle z ostrymi, twardymi dźwiękami, mglistymi odgłosami syren, głębokim basem i ostrym beat'em. Drum'n'Bass Jest to jeden z bardziej ekstremalnych stylów muzyki tanecznej. Opiera się on głównie na połamanym rytmie (ang. "break-beat"; rytm synkopowany tzn. akcentowany pomiędzy miarami), samplach i na niskotonowym, poddźwiękowym basie (nie tyle słyszalnym, co odczuwanym przez ciało - tzw. infra sound). Powstał w 1993 roku i oficjalnie uważa się, że jest to jedyny styl całkowicie wyprodukowany i wypromowany przez Brytyjczyków. Z czasem stał się popularny i dotarł także za ocean. Pierwsi twórcy drum'n'bass to muzycy czarnoskórzy obracający się w klimatach break-beat'u, hip-hop'u czy reggae. W przeciwieństwie do techno, drum'n'bass nie opiera się na jakiejkolwiek pętli, brak tam też wyraźnego motywu przewodniego, są to raczej ot takie sobie połamane rytmy z ciężkim basem w środku. Czasami drum'n'bass zbliżony jest do ambientu - bardziej spokojny i atmosferyczny, czasami jest bliższy big-beat'owi, lecz nigdy nie traci charakterystycznego break'u w ścieżce perkusji. Wiadomo, że w muzyce dozwolone są wszelkie eksperymenty i w taki sposób rodzą się czasem "mieszanki wybuchowe". Ten gatunek do takich mieszanek napewno należy. Drum'n'Bass to też styl bardzo blisko związany z jungle, niektórzy nawet stosują te dwie nazwy wymiennie. Głównymi postaciami sceny drum'n'bassowej są: Goldie, Roni Size, DJ Suv, DJ Krust, DJ Hype, LTJ Bukem, E-Z Rollers, Kemistry & Storm (r.i.p), Jonny L, Adam F, Doc Scott, Ed Rush, Optical, Fabio, Ray Keith, Boymerang, Grooverider, Photek czy DJ Rap. Dub Dub to łagodna melodia, dość szybki rytm i elektroniczny beat. Jest to także określenie na tworzenie nowego utworu z już istniejącego. W Dub'ie nie ważne są formy. Motywy czerpie się z różnych gatunków. Dźwięki układa się w różnych kolejnościach. Nie ważne są reguły, ważne jest tworzenie i komponowanie. Electro Electro to jeden z starszych odłamów muzyki technicznej. Wytworzył się około roku 1980 (na początku lat 80-tych). Powstał na podstawie prostego komputerowego rytmu i krótkich recytowanych tekstów w stylu Kraftwerk. Mieszanka Groove i muzyki elektronicznej (Europa) praktykowana w latach 80-tych, dała początek House'owi i Hip Hop'owi E.B.M - Electronic Body Music, fuzja muzyki instrumentalnej i rytmów elektronicznych. Electro było jedną z przyczyn powstania techno. Głównym wykonawcą tego gatunku był Front242. Gabba Gabba zwana jest także jako Gabber (HardCore holenderski), styl najbardziej popularny w Holandii czy Niemczech. W Polsce jego kolebką są Kielce. Cechą charakterystyczną jest bardzo szybki (niekiedy obłędnie - powyżej 200 bpm.), ostry beat i elementy break-beatu, industrialu, noiz. Jest to po prostu styl bardzo szybki, energiczny, bezwzględny, mocny i brutalny - coś tylko dla maniaków tego gatunku. Tylko niewielu jest w stanie wytrzymać choćby kilka, a co dopiero kilkanaście minut w tempie ponad 200bpm (czyli około 3 uderzeń na sekundę). Jednak w pewnych kręgach ten styl jest popularny. Gerage Gerage wyodrębnił się z house'u, jest mieszanką muzyki house, soul'u i jungle. Wszystko rozpoczęło się u klubach w południowej Anglii, gdzie DJ'e zaczęli grać house'owe kawałki wzbogacone o soul'owy vocal. Prędkość gramofonów przestawiono wówczas na + 8. Tymczasem za oceanem pewien dość pomysłowy producent - Armand Van Helden spróbował wymieszać jungle'owy bas z house'owym beat'em, potem dorzucić trochę wokali no i oczywiście przyspieszyć tempo. Tak powstał nowy gatunek muzyki najczęściej zaliczany do podgatunków muzyki house. Prawdopodobnie pierwszym nagraniem garage'owym była płyta Todd'a Terry'ego "Touch Me Baby". Charakterystyczne dla tego gatunku są: dynamiczny (bardziej niż house) rytm, buczący, niski i przeciągliwy bas (charakterystyczna głęboka reggae'owa linia basu), wplecione w całość wokale oraz break-beat, czyli połamany rytm. Ogólnie speed garage łączy w sobie elementy jazz'u, latin , jungle, reggae, rap (break-beat), a nawet techno. Niewątpliwie do sukcesu tego gatunku przyczyniły się pirackie rozgłośnie radiowe takie jak: Deja Vu, Freak FM, Girls FM, Magic FM, Kiss FM, które podczas audycji lansowały nową muzykę. Ten rodzaj muzyki wybierają najczęściej ludzie znudzeni komercyjnym soul'em i rythm'n'blusem - w końcu znaleźli to, czego szukali. Zwykle jest to starsza publiczność - ludzie dobrze ubrani, jeżdżący dobrymi samochodami. A najciekawsze jest to, że do większości londyńskich speed garage'owych klubów nie wejdzie się w dżinsach i butach sportowych. Obowiązuje tam zasada: "No Seans, No Trainers, No Basebll Caps...". Często speed garage nazywany jest drum'n'bass'em dla dziewczyn. Inna teoria mówi, że garage to tylko głęboki house bogato zdobiony wokalami (najczęściej czarnych artystów). Czołowi artyści sceny garage'owej to: Dreem Teem, Tuff Jam, Armand van Helden, R.I.P, i wielu innych. Goa Goa to tag (czyli nazwa wlasna, symbol, skrot) oznaczajacy psychodeliczny trance. Pochodzi od portugalskiej prowincji Indii nad Morzem Arabskim o takiej samej nazwie. Jeszcze niedawno odbywały sie tam masowe, deliryczne imprezy plażowe, na ktore co roku zjeżdżały się tysiące europejczyków. Region ten jest (lub był) dla muzyki trance kolebką. Obecnie masowe imprezy na plażach są zakazane. Przepisy zabraniają posiadania nawet najmniejszych dawek narkotyków, a także bycia pod ich wplywem, nie mowiac juz o sprzedawaniu. Surowe restrykcje stosowane są wobec DJ'ów lub organizatorów imprez. Nazwa "Goa" odchodzi chyba powoli w zapomnienie. Psychodeliczny trance dobrze klimatyzuje sie w Izraelu, RPA czy Ameryce poludniowej. Hardcore Maksymalnie wyostrzona odmiana brytyjskiego techno. Zapoczątkowany na przełomie lat 80-tych i 90-tych (za rok narodzin uważa się rok 1991, kiedy to powstał kawałek 4 Hero "Mr. Kirk's Nightmare", inni za rok narodzin uznają rok 1987/8 Cool

. Pierwsze utwory hardcore'owe pochodzą od house'u - tempo 125 bpm zwiększono do 135-140 bpm. Charakterystyczne dla hardcore'u jest przyspieszanie i rozciąganie dźwięków, wsteczne odtwarzanie i miksowanie dźwięków z samplowanymi bitami, koncentracja na sekwencjach bitowych i basowych. Za przykład może posłużyć pierwszy album The Prodigy "Experience"(typowo hardcore'owy). W odmianie Happy Hardcore zwiększono tempo do 150-155 bpm. W porównaniu do hardcore'u wyciszone bity i basy oraz skupienie się na akompaniamencie i wokalu. Happy Hardcore to przewaga pianin, bity odłożone na bok, a do tego śpiewające wokalistki zsamplowane z popowych kawałków. Terror Core to najcięższa odmiana hardcore'u. Jeśli nie wiecie co to jest "muzyczny terror" to spróbujcie posłuchać na przykład składanki "Terror Done". Niektórzy twierdzą, że wszystko to co ma ponad 200bpm to sieczka i nic więcej, a jednak na świecie jest wielu zwolenników właśnie najostrzejszej odmiany hardcore'u. House Powstał około roku 1985/6 w Chicago. Wytworzył się z takich gatunków jak: groove, disco, electro, funku i innych. Kojarzony był z imprezami w starych, opuszczonych, zdewastowanych halach i magazynach - stąd nazwa "house" (od warehouse - ang. magazyn, hala), poza tym Franikie Knuckles (ojciec house'u) w Chicago założył klub pod nazwą Warehouse. House to chyba jeden z najbardziej tanecznych i wokalnych gatunków muzyki określanej jako techno. Jego historia zaczyna się w klubach dla czarnoskórych gejów, którzy ze względu na kolor skóry i preferencje seksualne musieli "zejść do podziemia", by tam organizować imprezy. Po klęsce muzyki disco zaczęto rozglądać się za innymi rodzajami muzyki. Era disco dobiegła końca, a tymczasem na parkietach klubów czekały setki klubowiczów spragnionych dobrej zabawy. Wtedy właśnie pojawił się Frankie Knuckles. Zaczynał w klubie The Gallery, gdzie razem z przyjacielem Larrym Levanem odpowiedzialny był za podtrzymywanie dobrej atmosfery i miedzy innymi za przygotowywanie ponczu, do którego dodawali LSD. Frankie zaczynał od przerabiania starych nagrań. Uzbrojony w żyletkę i magnetofon szpulowy, Frankie przerabiał stare kawałki, wycinał części zbędne, wydłużał partie taneczne. Z czasem sięgnął po syntezator i TR-909 Rolanda. Prymitywna technika okazała się niezwykle skuteczna i przyniosła mu sławę nie tylko w Chicago, ale w całych Stanach Zjednoczonych. Jak się później okazało - TR-909 stał się symbolem muzyki house i jej nieodłącznym elementem. Tak zostało zdefiniowane brzmienie house'u. W tamtych czasach nie było to nic innego, jak tylko disco wzbogacone o mocniejszy rytm, w bardziej tanecznym wydaniu. Dziś house to mocny kick, dobry bas, wpadająca w ucho melodia i może odrobinę elementów disco i funk'u. Obecnie centrum muzyki house w Europie jest chyba Francja, chociaż i Anglia (Londyn) też daje o sobie znać tymi brzmieniami. Głównymi przedstawicielami house'u są: Antoine Clamaran, Bad Boy Bill, Robbie Riviera, David Guetta, Daft Punk, Bob Sinclair, Cassius, Olav Basoski, Tom Novy i wielu innych. Jungle Nazwa Jungle wywodzi się z Angli (Londyn). Korzenie tego gatunku sięgają roku 1989. Gatunek wyewulował w okresie 1990-1992 z breakbeat'u poprzez Hardcore do formy obecnej. W 1995 roku stał się poważnym gatunkiem muzyki elektronicznej, dzięki takim artystom jak 4 Hero, Goldie czy A Guy Called Gerald. W 1995 Goldie nagrał charakterystyczny utwór: "21 minut do posłuchania". W tym czasie, znacznie powiększyła się różnica pomiędzy muzyką dance i jungle'em, podobnie jak pomiędzy techno i breakbeat'em. W tym okresie powstała również znacząca dla jungle'a kompilacja James'a Brown'a "Into the Jungle Groove", która zawiera klasykę breakbeatu opartą na rytmach Funky Drummer. Gatunek ten można opisać jako przyspieszony breakbeat z wolną linią basową. Szybkość w BPM (bitach na minutę) wacha się w granicach 140-170 BPM. Linia basowa jest czasami o połowę wolniejsza od beat'u. Beat w breakbeat'ci jest grany na 1 2 3 4, gdzie na 2 i 4 uderzeniu słychać werbel lub stopę, podczas gdy na 1 czasami i 3 pozycji zawsze stosuje się twardą stopę. Linia basowa jest płynna, równa taka jak w oryginalnym dub'ie lub reggae. Minimal (detroit techno) Detroit techno lub jak kto woli minimal, to muzyka dla prawdziwych koneserów prostych dźwięków. Jest to odmiana muzyki klubowej o maksymalnie undergroundowym brzmieniu. Zawarte są techniczne dźwięki (prawie jak z fabryki) połączone wieloma pętlami, wszechobecny ciężki twardy bit i wszystko oczywiście na 4/4. Co do źródeł tej muzyki, to powstała poprzez fascynację ludzi z Detroit muzyką takich niemieckich zespołów jak Kraftwerk, Tangerine Dream. Tak to właśnie tacy DJ'e jak Derrick May, Juan Atkins, Kevin Saunderson (ojcowie muzyki detroit techno) natchnieni niemieckim graniem stworzyli, typowy dla przemysłowego miasta jakim jest Detroit - detroit techno, który wrócił do Niemiec już jako minimal i dało to podstawy do stworzenia wielu odmian muzyki techno. Niektórzy twierdzą, iż minimal (minimum dźwięków, maksimum pętli) jest kwintesencją undergroundowej muzyki techno. DJ'e grający ten gatunek, to m.in Jeff Mills, Carl Cox, Blake Baxter, Joe Beltram, Sven Vaeth, Christian Vogel, Robert Hood, Neil Landstrum, Pacou i wielu innych. Jeżeli mowa o minimalu to i również o Tresorze. Na początku lat 90-tych konkretnie w 1991 roku Dimitri Hegeman założył klub o takiej nazwie (tresor-skarbiec). Dosłownie tak było, gdyż to muzyczna kopalnia diamentów, która wypuszczała na rynek wiele znanych produkcji w przeolbrzymich nakładach. Upraszczając, detroit techno to twarda, ciężka i pokręcona muzyka. Trance Początek tej muzyki odnotowywuje się na rok 1992r. Trance to mieszanka szybkich rytmów i powolnych, długich dźwięków syntetycznych. Styl ten jest dość szybki, czasem chaotyczny, jednak tymi cechami podbił on świat. Za wynalazcę tego gatunku uważa się Svena Vätha. Trance jest znacznie szybszy od house'u no i oczywiście nie ma w nim ani odrobiny funk'u. W tej muzyce największy nacisk kładzie się na wywołanie atmosfery, nastroju, a co za tym idzie i transu, badź innego stanu świadomosci. Przykładowymi wykonawcami tej muzyki są m.in.: Tromesa, Mesmerisa, Gagarin, Juno Rector, Total Eclipse, Prana, Quirk, Saafi Bros., X-Dream, Hallucinogen, Sandman, Astral Projection, Man With No Name, Joujouka, Tiesto i wielu, wielu innych. Trance jest gatunkiem, który posiada wiele podgatunków. Jednym z takich podgatunków jest Acid Trance, który opiera się na skwierczących dźwiękach wydobywanych z np. TB-303 Rolanda. Kolejnym podgatunkiem jest Psy Trance, który określany jest jako nowoczesny Psychedelic Trance. Utwory tego podgatunku charakteryzują się zmiennym - breaktrance'owym podziałem rytmu oraz częstymi, harmonicznymi zmianami motywów muzycznych przechodzących płynnie z jednego w drugi i stanowiących całość. Następym podagatunek to Psychedelic Trancegoa (psychodeliczny trance). Jako styl jest bogaty w motywy muzyczne, silnie pobudzający wyobraźnię i mocno eksperymentalny.